تحلیل رفتار متقابل نظریه ایست در رابطه با شخصیت و تحلیل آن و پیشرفت و ارتقاء وضعیت روحی و روانی و وسعت روابط سالم و موثر و درک متقابل و ایجاد تفاهم این نظریه توسط اریک لنارد برن اشتاین مطرح شد وی در سال ۱۹۱۰ در مونترال کانادا به دنیا آمد. در سال ۱۹۳۵ درجه دکترا گرفت و راهی آمریکا شد و نام کوتاه اریک برن را برگزید در سال ۱۹۴۱ به عنوان کارآموز روانکاوی کارش را شروع کرد و توسط پال فدرن تحت روانکاوی قرار گرفت. در سال ۱۹۴۳ به عنوان روانپزشک به بهداری ارتش پیوست. یادداشت هایش در آن دوران پایه و اساس نوشته‌های بعدی اش شد. در سال ۱۹۴۶ برن کارآموزی روانکاوی اش را با اریک اریکسون از سرگرفت او بسیار پرکار بود و در سال ۱۹۴۷ اولین کتابش به نام (بکارگیری ذهن) و در سال ۱۹۵۷ تحت عنوان (راهنمای مقدماتی روانپزشکی و روانکاوی) تجدید چاپ شد.
در تمام این سال‌ها تقاضایش برای پیوستن به عضویت موسسه روانکاوی رد شد. بعد از آن تصمیم گرفت خودش به تنهایی جلو برود.او دیدگاه جدیدی در روان درمانی ایجاد کرد و در پایان همان سال دو مقاله از سری مقاله هایش در مورد (درک شهودی) را به پایان رساند. درهمان سال مقاله ای که به انجمن روان درمانی گروهی آمریکا ارائه داد با عنوان: (تحلیل رفتار متقابل یک روش جدید و موثر برای گروه درمانی)
در سال ۱۹۶۴ کتاب بازی ها را به دنیا ارائه داد و پرفروش‌ترین کتاب سال شد و از همان موقع این دیدگاه مقبولیت عام پیدا کرد. در همین سال انجمن بین المللی تحلیل رفتار متقابل در آمریکا توسط اریک برن پایه‌گذاری شد که تعداد زیادی از روانشناسان و روانپزشکان و روانکاوان آن دوره به این انجمن پیوستند (I.T.A.A) International Transactional Analysis Association این انجمن هنوز به کارش ادامه می‌دهد و آخرین دستاوردها را در این زمینه انتشار می‌دهد.
در میان دیدگاه های مختلف روانشناسی، تحلیل رفتار متقابل از نظر عمق تئوری و کاربرد وسیع و متنوع بسیار برجسته است. بدین منظور از الگوی سه بخشی استفاده می کنند. این الگوی شخصیتی به ما کمک می‌کند که در یابیم، انسانها چگونه عمل و رفتار می کنند و اینکه چگونه شخصیت خود را در قالب رفتارهایشان آشکار می‌کند.
T.A نظریه ایی برای ارتباطات فراهم می کند و حتی می تواند برای تجزیه و تحلیل سازمانها و مدیریت به کار رود. این نظریه روش های درمانی فردی، گروهی، زوجی، خانوادگی را ارائه می‌دهد و خارج از حوزه درمانی در مراکز آموزشی بین دانش آموز و معلم، استاد و دانشجو و محیط های مشابه اشخاص در وضع روشنی قرار می گیرند و از برخورد های بی فایده و مخرب پرهیز می شود.
به طور کلی T.A در هر زمینه ای که نیاز به درک افراد، روابط و ارتباطات باشد کاربرد دارد و متخصصین زیادی که از همکاران و دوستان و شاگردان اریک برن بودند بعد از فوت او در سال ۱۹۷۰ این کار را ادامه دادند و چندین کتاب از اریک برن پس از فوت او منتشر شد. هم اکنون این کار توسط مشتاقان بعدی ادامه دارد و براساس همان قواعد اولیه دستاوردهای جدیدی را معرفی می‌کند این دیدگاه و نظریه به میلیون ها انسان در سراسر دنیا کمک کرده است که زندگی بهتر و آگاهانه تر و شادتر و آرام تر و موفق تر داشته باشند و در دایره ارتباطاتشان انسانهای موثرتری باشند.
به امید آگاهی روزافزون و زندگی در حد لیاقت انسانی
شایسته بشردوست
کسی که مراحل مختلف تئوری، کارگاهی و عملی خودشناسی مانند:
تحلیل رفتار متقابل، یونگ، t. a و… را طی نکرده و
هنوز با خود واقعی و بدون نقاب خودش مواجه نشده و
به مقام صداقت با خود نرسیده
بهیچ وجه نباید در پی عرفان های موجود در جامعه یا ادیان رایج و بطور کلی هر نوع ایدئولوژی باشد!
چرا که برای چنین شخصی، هر عرفان و سلوک یا ایدئولوژیی نه تنها توهّمی بیش نیست بلکه نقابی بر نقابهای قبلی اش اضافه میگردد!
نتیجتا کارش سخت تر خواهد شد!
پیمان مهرانمهر